Strategia Rozwoju Gminy Ślemień

na lata 2004 – 2015

WSTĘP

Celem głównym niniejszego opracowania jest sformułowanie strategicznego planu rozwoju Gminy Ślemień na lata 2004 – 2015, czyli – generalnych kierunków strategicznych i podstawowych wskazań realizacyjnych. Strategia ta ma być planem działania dla władz Gminy.

Zadaniem strategii jest dostarczenie podstaw racjonalnego działania.¹

W ramach opracowywania niniejszego dokumentu:

• dokonano analizy danych o stanie Gminy Ślemień,

• sformułowano syntetyczną ocenę stanu wyjściowego, co do endogenicznego potencjału gminy, jak również szans i barier jakie stoją przed gminą,

• sformułowano misję gminy,

• sformułowano wizję gminy,

• sformułowano główne cele strategiczne rozwoju gminy,

• rozpisano cele główne na zadani cząstkowe,

• sformułowano warianty strategiczne rozwoju,

• przedstawiono stosunek niniejszego dokumentu do dokumentów planowania strategicznego na szczeblu wojewódzkim (Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2015.

W związku z faktem, iż opracowanie to ma charakter strategiczny, nie może być traktowane, jako kompletny i wyczerpujący plan działania władz gminy w przyszłości. Wskazuje ono jedynie strategiczne kierunkii rozwoju i najważniejsze, kluczowe działania, od których uzależniona jest przyszłość gminy. Wszelkie inne – niewątpliwie istotne i konieczne – działania nie wykraczające poza codzienną aktywność Gminy, pominięto w tym opracowaniu z uwagi na to, że mają one jedynie charakter operacyjny. Nie oznacza to wszakże, że Gmina odstąpi od ich realizacji.

Gmina Ślemień

Rys historyczny

Początki osadnictwa – na terenie obecnej Gminy Ślemień – datują się od XIII w., kiedy to do doliny Żywiecczyzny porośniętej wówczas puszczą karpacką zaczynają docierać pierwsi osadnicy. Byli to zarówno polscy chłopi – ze wsi niżej położonych – jak i wołoscy pasterze z terenów Karpat Południowych.

W owych czasach wsie Ślemień i Kocoń były wioskami rolniczymi zasiedlonymi przez polskich chłopów, natomiast wieś Las zamieszkiwalli Wołosi, posługujący się własnymi wzorami budownictwa, oraz własną gwarą. Wsie te – jak wskazują na to fakty historyczne od czasu powstania, aż do uwłaszczeń reformy rolnej (w Połowie XIX w.), były własnością szlachty i magnaterii.

W 1608 r. Ślemień wraz z okolicznymi wsiami przypadł w spadku Aleksandrowi Komorowskiemu, który w celu uporządkowania i łatwiejszej administracji otrzymanych terenów, utworzył „państwo dominialne”, nazwane w okresie późniejszym Państwem Ślemieńskim.

Do rozkwitu Państwa Ślemieńskiego przyczyniła się Katarzyna z Komorowskich Grudzińska – Lecka, ona bowiem ufundowała parafię w Ślemieniu, rozbudowała kościół, a także była założycielką Fundacji, dzięki której w 1656 r. wybudowano szpital – przytułek dla ubogich. Był to jeden z pierwszych tego typu szpitali w Polsce. Budynek ten rozebrany został w latach 60-tych XX wieku.

Po śmierci Katarzyny Grudzińskiej – Leckiej, dobra ślemieńskie – drogą koligacji rodzinnych – przeszły w ręce rodziny Wielopolskich. Jednakże Państwo Ślemieńskie nadal pozostawało w zarządzie dzierżawców, gdyż żaden z jego właścicieli nie miał w Ślemienu siedziby rodowej, mimo, iż były tutaj zbudowane dwa zamki, dwory obronne wraz z założeniami dworskimi i folwarkiem, oraz zakładami takimi jak: browar, młyn, piec hutniczy, warzelnia soli, karczma, a także stawy rybne i duży kompleks lasów, z których pozyskiwano drewno (mapka – str. 37)

Pod koniec XVIII wieku na terenie Ślemienia, Koconia i Lasu rozwinął się system gromadzkiej organizacji życia społecznego. Po I Rozbiorze Rzeczypospolitej w 1772 r., cały obszar obecnej gminy Ślemień znalazł się w granicach Monarchii Austro – Węgierskiej. Zabór austriacki (Galicja) był najuboższym i najgorzej zagospodarowanym rolniczo terenem. Ślemień znalazł się wówczas w lepszej sytuacji, gdyż uzyskiwał dodatkowe dochody z huty żelaza i z zlokalizowanej obok niej warzelni soli, a także z wyrębu drewna z rozległych lasów.

W 1848 r. nastąpiło uwłaszczenie chłopów na terenie całej Galicji. Po utworzeniu powiatu żywieckiego w 1867 r. Ślemień zaczął tracić na znaczeniu. Istniejący tutaj od wielu lat Sąd Obwodowy na początku XX w. został przeniesiony do Suchej Beskidzkiej. Zachowano jedynie przywilej jarmarków na ślemieńskim rynku. Po roku 1945 przywileju tego już nie przywrócono. Do 1953 roku Gmina Ślemień składała się z ośmiu sołectw, tj. Ślemień, Kocoń, Las, Pewelka, Hucisko, Pewel Ślemieńska, Kocierz Rychwałdzki i Kocierz Moszczanicki.

Po reformie administracyjnej w 1976 r. nastąpiło połączenie Gminy Ślemień z gminami Gilowice i Łękawica, jednakże w 1991 r. Ślemień znowu stał się samodzielną jednostką terytorialną.

Aktualna organizacja administracyjna Gminy Ślemień

Obecnie Gmina Ślemień jest jednostką administracyjną powołaną do samodzielnego funkcjonowania 1 czerwca 1991 r.

W jej administracyjny obszar wchodzą następujące sołectwa:

• Ślemień,

• Kocoń,

• Las.

Jej szczegółową charakterystykę zamieszczono poniżej.

Organem uchwałodawczym jest Rada Gminy, która liczy 15 radnych.

Organem wykonawczym Gminy jest Wójt wybierany w wyborach bezpośrednich.

Podstawowe pojęcia definicyjne oraz procedura budowy strategii

Wyjaśnienie podstawowych pojęć

Strategia: to sposób wyznaczania celów, kierunków i sposobów działania w sytuacji szybko zachodzących zmian.

Głównymi cechami strategii są:

• oparcie rozwoju na trwałych wartościach i stabilnych elementach środowiska materialnego,

• podporządkowanie działań bieżących długookresowym celom strategicznym,

• całościowe podejście do problematyki rozwoju poprzez ujęcia systemowe.²

Strategia stanowi fundament długookresowego wzrostu, wyznaczający najistotniejsze kierunki działania jednostki terytorialnej.

Planowanie strategiczne: to proces, będący środkiem pobudzającym myślenie, prowokującym oceny wewnętrzne i wspierającym podejmowanie decyzji przez władze lokalne. Jest sposobem działania organizacyjnego, oraz czynnikiem determinującym wykonanie zadań i osiągnięcia pożądanych efektów.³

Uwarunkowania proceduralne

Strategia rozwoju Gminy to konkretna koncepcja systemowego działania, zawierająca w swojej strukturze długofalowe cele ustalone w drodze wyboru demokratycznego oraz wykreowane programy gospodarcze do realizacji w określonym czasie. Strategia opracowana w formie dokumentu stanowi podstawowe narzędzie sterowania rozwojem gminy, godząc interesy polityki województwa z lokalnymi interesami samorządu gminy oraz interesami podmiotów gospodarczych i społeczności lokalnej.

Za główny cel stworzenia dokumentu pt. „Strategia rozwoju Gminy Ślemień na lata 2004 – 2010” uznano:

• wskazanie na współudział w tworzeniu przyszłości Gminy Ślemień przez wszystkich mieszkańców, liderów lokalnego biznesu, polityków i gminnych pracowników samorządowych,

• kreowanie pozytywnego nastawienia społeczeństwa do przyjętych celów kierunkowych strategii,

• uporządkowanie projektów i zadań inwestycyjnych według akceptowanych przez społeczeństwo priorytetów,

• zapewnienie zgodności między priorytetami, zadaniami i środkami na ich realizację,

• uzyskanie poparcia społecznego dla kierunków rozwoju Gminy,

• zachowanie spójności pomiędzy „Strategią Rozwoju Gminy Ślemień na lata 2004 – 2015 a „Strategią województwa śląskiego na lata 2000 - 2015”.

Chcąc zapewnić poprawność toku prac związanych z przygotowywaniem koncepcji strategii dla Gminy Ślemień przyjęto obligatoryjne respektowanie następujących założeń:

• uspołecznienie procesu budowy strategii, czyli stworzenie warunków umożliwiających angażowanie w ten proces nie tylko przedstawicieli samorządu, lecz także podmiotów gospodarczych i organizacji społecznych, lokalnych liderów, ekspertów, mieszkańców itp.,

• weryfikowanie wykonywanych przez zespoły robocze oraz ekspertów prac inwentaryzacyjnych, opracowań statystycznych i studialnych niezbędnych dla tworzonej strategii,

• wyraźne umiejscowienie strategii w systemie planistycznym Gminy.

W procesie tworzenia strategii rozwoju Gminy Ślemień uznano za niezbędne zrealizowanie następujących przedsięwzięć:

• opracowanie stosownych materiałów statystycznych i informacyjnych niezbędnych w procesie generowania strategii rozwoju,

• zidentyfikowanie oczekiwań społeczności lokalnej w zakresie postulowanych kierunków rozwoju Gminy Ślemień oraz priorytetów inwestycyjnych,

• wykonanie diagnozy uwarunkowań rozwojowych Gminy Ślemień oraz sformułowanie celów strategicznych.

Za istotne uznano powiązanie prac nad budową strategii dla Gminy Ślemień z:

• planem przestrzennego zagospodarowania Gminy,

• programami inwestycyjnymi,

• strategią wojewódzką.

Stosownie do przyjętej procedury budowy strategii dla Gminy Ślemień, w celu pozyskania źródłowych informacji dotyczących oceny aktualnej pozycji Gminy, za konieczny warunek uznano potrzebę dokonania konsultacji społecznych. Proces rozpoznawania stanu faktycznego (czyli tzw. bilansu otwarcia) oraz oczekiwań poszczególnych grup społecznych należało ukierunkować na:

• społeczność lokalną zamieszkującą Gminę Ślemień,

• przedstawicieli lokalnego biznesu,

• działaczy i pracowników samorządowych.

Przyjęta procedura budowy strategii dla Gminy Ślemień obejmuje zatem:

• diagnozę, czyli analizę pozycji wyjściowej (szanse i zagrożenia) Gminy, potencjał, perspektywy jej rozwoju,

• identyfikację celów strategicznych Gminy (od celu podstawowego, poprzez rozłożenie go na cele cząstkowe) oraz określenie, na ile obecne zasoby finansowe pozwalają je osiągnąć,

• możliwości organizacyjne, techniczne, finansowe rozwoju Gminy na tle analizy SWOT,

• wykreowanie wariantów strategicznych oraz wybór wariantu optymalnego z punktu widzenia potrzeb społecznych, możliwości realizacyjnych i akceptacji społecznej, określenie warunków wdrożenia wariantu.

Uwarunkowania rozwojowe Gminy Ślemień

Ważnym elementem wyjściowym w procesie budowania strategii jest diagnoza Gminy. Jest to studium analityczno-badawcze wszystkich uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, mających wpływ na poszczególne sfery życia społeczno-gospodarczego.

Diagnoza Gminy Ślemień została przeprowadzona, jako:

• analiza uwarunkowań geograficznych i przyrodniczych gminy,

• analiza wyodrębnionych sfer działalności społeczno-gospodarczej Gminy,

• identyfikacja problemów środowiskowych (lokalnych) i oczekiwań społecznych odnośnie kierunków zmian w Gminie.

Uwarunkowania geograficzne

Gmina położona jest w południowej części województwa Śląskiego, we wschodniej części powiatu żywieckiego - 14 km od Żywca i graniczy z województwem małopolskim - 20 km od Suchej Beskidzkiej (miasta powiatowego leżącego w województwie małopolskim). Zajmuje obszar 46 km².

Usytuowana jest w północnej i brzeżnej strefie Karpat Zachodnich. Północna wyższa część obrębu należy do Beskidu Małego. W granicach tego obszaru występuje najwyższe wzniesienie (935 m n.p.m.) Madahora. Od jej szczytu biegną w kierunku zachodnim dwa grzbiety oddzielone lejem źródłowym i doliną Kocierzanki. Beskid Mały należy do gór niskich. Południowa część obrębu usytuowana jest w Bramie Krzeszowskiej, która obejmuje szereg równoległych izolowanych grzbietów wystających ze wspólnego poziomu podgórskiego. W granicach obrębu mieści się fragment pasma Pewelsko-Ślemieńskiego o łagodnej, zaokrąglonej wierzchowinie, ponad którą wznoszą się kopiaste wierzchołki „Góry Kościanka”, „Małysiakowego Gronia”, „Gronia” i „Wajdowego Gronia”. Stoki pasma rozcięte są płytkimi dolinkami, a część obrębu rozcina płaskodenna dolina Kocońki.

Uwarunkowania przyrodnicze

Lasy

60 % obszaru Gminy Ślemień zajmują lasy górskie mieszane, z czego większość pozostaje w zarządzie Nadleśnictwa Jeleśnia, Leśnictwa: Ślemień i Gilowice. Obszary leśne położone na północnym obszarze Gminy wchodzą w skład Parku Krajobrazowego Beskidu Małego .

Cieki wodne

Teren Gminy Ślemień jest basenem źródliskowym dwóch potoków:

• Łękawki – będącej dopływem rzeki Soły,

• Kocońki – stanowiącej dopływ Stryszawki (lewobrzeżny dopływ rzeki Skawy).

Potok Łękawka zasilany jest przez potoki Frydziowski i Ceretnik, które biorą początek w górnych partiach pasma pewelskiego oraz potoki z Kamiennego i Skolarówka, łączące się w jeden duży ciek Łękawkę Dużą oraz Młyńszczanka. Źródła wymienionych potoków znajdują się w podszczytowych partiach głównego grzbietu Beskidu Małego, również na terenach zalesionych będących w zarządzie Nadleśnictwa Jeleścia (mapka – str. 38)

Rezerwaty i twory przyrody

Na terenie Gminy istnieje rezerwat przyrody „Madahora” obejmujący szczyt, partie przy-szczytowe oraz część stoków Madahory – najwyższego wniesienia w Beskidzie Małym. Teren rezerwatu porasta buczyna karpacka w średnich i starszych klasach wieku. Fragmentami buczyna ziołoroślowa, buczyna kwaśna, oraz świerczyna. Osobliwością florystyczną rezerwatu jest występowanie w zespole buczyny karpackiej: rzeżuchy trójlistkowej, oraz w szczelinach skalnych ortothecium intricatum, który oprócz Madahory występuje tylko na Babiej Górze i w Karpatach Wschodnich. Rezerwat obejmuje prawie wyłącznie grunty leśnie i posiada otulinę o powierzchni 136,41 ha.

W okolicy Madahory w miejscowości Las znajduje się największa na tym terenie jaskinia Komonieckiego. Otwór wejściowy do niej ma 16 m szerokości i przeciętnie 2 m wysokości, zaś po płycie stropowej płynie strumień, który tworzy bardzo oryginalny wodospad wysokości 2,5 m, częściowo zasłaniający wejście do jaskini, która jest jedną dużą komorą o płaskim dnie, o powierzchni 115 m², liczącą 11 m w głąb a na najdłuższym odcinku 17 m.

W miejscowości Ślemień na tzw. „Czarnych Działach” znajduje się 7 mniejszych jaskiń, w tym: 2 jaskinie skalne, 1 schronisko osuwiskowe, duży i mały okap, jaskinia lodowa oraz tzw. „Dziura Pod Bukiem”.

Na terenie gminy znajduje się kilka pojedynczych drzew będących pomnikami przyrody oraz grupy starodrzewu w otoczeniu Kościoła parafialnego w Ślemieniu, Sanktuarium NMP na Jasnej Górce, jak również Kaplicy Przemienienia Pańskiego w Koconiu.

Zabytki i miejsca pamięci narodowej

Zabytki

Na obszarze Gminy Ślemień znajdują się następujące obiekty zabytkowe:

• Kaplica Przemienienia Pańskiego w Koconiu – wybudowana z kamienia i gliny w 1863 r. dla upamiętnienia bitwy Konfederatów Barskich w wojskami Suworowa, otoczona starodrzewem dębowym,

• Sanktuarium Maryjne na Jasnej Górce w Ślemieniu wybudowane w latach 1862 – 1866,

• Kościół Parafialny w Ślemieniu wybudowany w latach 1842 – 1853,

• Pozostałość piwnic zamkowych (schron) – ok. 1720 r.,

• Ruina pieca hutniczego z XVII wieku,

Ponadto występuje duża liczba obiektów zabytkowych – chałup drewnianych – stanowiących prywatną własność.

Miejsca pamięci narodowej

Do miejsc pamięci narodowej należą następujące obiekty:

• Pomnik – Kapliczka z 1910 r. wybudowana na pamiątkę Zwycięstwa Grunwaldzkiego w 1410 r., usytuowana za ogrodzeniem Kościoła parafialnego w Ślemieniu. Napis na pomniku brzmi: „Ku czci Świątobliwej Królowej Jadwigi postawiono w 1910 r.”.

• Krzyż – usytuowany na Górze Kocońskiej, wśród pól uprawnych, upamiętnia potyczki Konfederatów Barskich z wojskami Suworowa.

Struktura społeczności gminy

Według danych na koniec grudnia 2003 r. na terenie Gminy Ślemień zamieszkiwało 3445 osób, w tym:

• w sołectwie Ślemień – 1985 osób,

• w sołectwie Kocoń – 686 osób,

• w sołectwie Las – 777 osób.

Ogólnie w gminie było: 1707 mężczyzn i 1738 kobiet.

Sytuacja demograficzna na terenie gminy od dłuższego czasu utrzymuje się na stałym poziomie z minimalną różnicą urodzeń i zgonów w danym roku kalendarzowym.

Struktura wiekowa mieszkańców Gminy Ślemień przedstawia się następująco:

• dzieci i młodzież do 18 roku życia – 905 osób,

• osoby w wieku zdolności do pracy – od 19 do 60 roku życia – 1962 osoby,

• osoby w wieku przedemerytalnym i emerytalnym – pow. 60 roku życia – 581 osób.

Infrastruktura społeczna gminy

3.5.1. Opieka zdrowotna

1. Na terenie Gminy funkcjonuje 1 Ośrodek Zdrowia zapewniający podstawową opiekę zdrowotną, w którym pracuje dwóch lekarzy: pediatra i internista. Działa również prywatny punkt stomatologiczny zatrudniający 3 lekarzy stomatologów.

2. W Gminie brakuje specjalistycznych placówek służby zdrowia, oraz organizacji lub stowarzyszeń świadczących pomoc osobom starszym i niepełnosprawnym.

System edukacyjny

Obecnie w Gminie Ślemień funkcjonuje jedno przedszkole (zlokalizowane w Sołectwie Ślemień, a posiadające filię w Sołectwie Las), 1 szkoła podstawowa publiczna, 1 szkoła podstawowa niepubliczna (w sołectwie Las), 1 gimnazjum publiczne oraz 1 liceum niepubliczne dla dorosłych (w sołectwie Ślemień).

 

Placówki i życie kulturalne

Profil kulturalny gminy definiuje kultura góralska wsparta folklorem i tradycją regionalną oraz kultywowaniem tradycji Państwa Ślemieńskiego.

Największą placówką kulturalną jest Dom Kultury „Jemioła”. W nim właśnie odbywa się cykliczna impreza o zasięgu krajowym, pt. „Konkurs Kolęd i Pastorałek”. Działania upowszechniające kulturę prowadzi również Ludowy Klub Sportowy „Smrek” w Ślemieniu, oraz świetlica wiejska w Lasie. Oprócz bibliotek szkolnych działa Gminna Biblioteka Publiczna.

W gminie funkcjonuje jedno z najbardziej prężnych w Beskidzie Żywieckim Koło Gospodyń Wiejskich, posiadające 55-letną tradycję.

Ponadto w gminie aktywną działalność prowadzi zespół muzyczny „Nadzieja” jak również muzykujące zespoły rodzinne.

 

Obiekty sportowe

Na terenie gminy Ślemień znajdują się następujące obiekty sportowe:

• boisko o powierzchni 1 ha w Ślemieniu, na którym usytuowane są 2 boiska do siatkówki, 1 boisko do piłki nożnej, kort tenisowy oraz parterowy pawilon sportowy,

• boisko o powierzchni 0,35 ha w Lasie – nie urządzone.

• boisko do gry w koszykówkę przy Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Ślemieniu,

• ogólnodostępna sala gimnastyczna przy Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Ślemieniu.

• basen odkryty przy Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Ślemieniu.

Wyżej wymienione obiekty wymagają urządzenia i doposażenia.

3.6. Infrastruktura techniczna gminy

3.6.1. Sieć drogowa

Droga wojewódzka nr 946 o znaczeniu regionalnym obejmuje odcinek trasy Żywiec – Sucha Beskidzka, przebiegający przez północną część Gminy Ślemień, oraz drogi powiatowe:

• nr S 1413 relacji Żywiec – Moszczaniaca – Ślemień – Kurów przebiegająca przez południową część Gminy Ślemień,

• nr S 1415 relacji Ślemień – Pewel Ślemieńska, przebiegająca przy południowej granicy Gminy Ślemień,

• nr S 1411„Młyńska" – łącząca drogę powiatową nr 04 322 z drogą wojewódzką nr 946.

Droga nr 946 i drogi powiatowe S 1413 oraz S 1415

• zapewniają połączenie między gminami o istotnym znaczeniu gospodarczym i turystycznym w tym rejonie,

• biegną w pobliżu przyległych gospodarstw co zapewnia mieszkańcom wygodny transport towarowy i osobowy,

• mają jedną jezdnię dwukierunkową.

Drogi Gminne:

• są drogami o znaczeniu lokalnym, zapewniają wzajemne połączenie poszczególnych sołectw oraz przysiółków,

• są ogólno-dostępne,

• mają jezdnię jednopasmową z mijankami lub dwupasmową w zależności od natężenia ruchu.

Drogi wewnętrzne – dojazdowe do pól i leśne:

• są to połączenia drogowe o znaczeniu gospodarczym, związane z transportem i obsługą rolnictwa i leśnictwa,

• mają znaczenie turystyczne, ponieważ wiodą nimi zarówno oznakowane jak i nie oznakowane szlaki do wędrówek górskich,

• mają jezdnię jednopasmową (dwukierunkową).

Wzdłuż dróg wojewódzkiej i powiatowych na terenie Gminy brak jest chodników. Brakuje również miejsc postojowych i parkingowych.

Komunikacja

1. Transport osobowy zapewniający połączenia komunikacyjne z innymi gminami oraz najbliższymi ośrodkami miejskimi (Żywiec, Sucha Beskidzka, Maków Podhalański, Bielsko-Biała, Zawoja) zapewniają: Państwowe Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Żywcu i w Suchej Beskidzkiej, jak również prywatni przewoźnicy.

Przedsiębiorstwa te zapewniają średnio 2 kursy na godzinę w kierunku Żywca, oraz 2 kursy w kierunku Suchej Beskidzkiej.

Tereny budowlane

Gmina posiada rezerwę terenów inwestycyjnych, terenów do zagospodarowania oraz terenów pod budownictwo rekreacyjno – pensjonatowe. Tereny te nie są jednak uzbrojone.

3.6.4. Budownictwo mieszkaniowe

Zabudowa mieszkaniowa skupia się we wsiach Ślemień, Kocoń i Las głównie wzdłuż ciągów komunikacyjnych. Niewielka część zabudowy jest rozproszona na zboczach górskich i wzniesieniach.

Dominuje na tym terenie budownictwo wiejskie, tradycyjne w postaci obiektów mieszkalnych drewnianych, drewniano-murowanych oraz murowanych (które przeważają). Gmina nie posiada komunalnych zasobów lokalowych.

3.6.5. Telefonizacja

Wskaźnik abonentów telefonicznych na 1000 mieszkańców wynosi: 209, a więc kształtuje się na średnim poziomie.

W chwili obecnej nie ma możliwości technicznych korzystania ze stałych połączeń z internetem typu SDI. Istnieje natomiast możliwość korzystania z łączy typu ISDN.

Zaopatrzenie w energię elektryczną

Gmina Ślemień jest w 98% zelektryfikowana, pozostałe 2% to budynki położone na trudno dostępnych polanach leśnych. Zaopatrzeniem w energię elektryczną zajmuje się Beskidzka Energetyka – Zakład Energetyczny w Żywcu. Świadczy ona usługi w zakresie eksploatacji urządzeń przesyłowych, oświetlenia ulicznego i innych, związanych z dystrybucją energii elektrycznej.

Z uwagi na specyficzny – górzysty układ terenu istnieje możliwość lokalizacji elektrownii wiatrowych.

3.6.7. Zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków

Mieszkańcy Gminy Ślemień zaopatrują się w wodę z indywidualnych wodociągów grawitacyjnych, budowanych głównie na źródłach górskich, a ok. 15% mieszkańców korzysta ze studni kopanych. Pomimo dużego zagrożenia powodziowego i pożarowego (lasy) gmina nie posiada zbiorników małej retencji. Gmina nie posiada również sieci kanalizacyjnej. Ścieki odprowadzane są do bezodpływowych zbiorników (szamb) wybieralnych. Ze względu na tereny źródliskowe, Gmina nie ma możliwości utworzenia wylewiska ścieków.

3.6.8. Gospodarka odpadami stałymi

Od 1996 r. wprowadzono na terenie Gminy selektywną zbiórkę odpadów. Posegregowane odpady wywożone są na wysypisko śmieci w Żywcu, należące do Spółki „Beskid”, której gmina jest udziałowcem. Z liczby umów zawartych z mieszkańcami o wywóz nieczystości stałych wynika, iż zaledwie 1/3 mieszkańców gminy wywiązuje się z tego obowiązku. W gminie brak jest skutecznego systemu egzekwowania od społeczności lokalnej prawidłowej gospodarki odpadami.

3.7. Gospodarka i rolnictwo

3.7.1. Przedsiębiorstwa

Gminę cechuje zróżnicowana struktura gospodarcza. Przeważają spółki prawa handlowego, natomiast silną pozycję zaczynają odgrywać firmy handlowo usługowe. Obserwuje się także rozwój gospodarstw agroturystycznych.

Na terenie Gminy Ślemień zarejestrowanych jest obecnie 170 podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Struktura działalności tych podmiotów jest różnorodna. Obserwuje się przewagę podmiotów prowadzących działalność handlową oraz usługową.

Większe przedsiębiorstwa w Gminie to dwie rozlewnie wód: AQUA – Żywiec, KENT-POL – Żywiecki Kryształ, Piekarnia i Rzeźnia (zlokalizowane w sołectwie Ślemień) oraz firma „Budromost” specjalizująca się w budowie dróg i mostów (zlokalizowana w sołectwie Las).

Obsługę bankową Gminy w zakresie świadczenia podstawowych usług bankowych zapewnia filia Banku Spółdzielczego w Gilowicach.

Turystyka

Według ogólnopolskiej klasyfikacji oraz opracowań regionalnych Gmina położona jest w rejonach turystycznych I, II i III kategorii (wg skali 5-cio punktowej). Zapewnia to wszechstronny rozwój turystyki na tym obszarze..

Na terenie wsi Ślemień funkcjonuje Ośrodek Wypoczynkowy „Jowisz” dysponujący 90-cioma miejscami noclegowymi, stołówką, basenem i w okresie zimowym wyciągiem narciarskim, i jedno gospodarstwo agroturystyczne w miejscowości Kocoń.

W gminie brakuje natomiast dostatecznej ilości punktów gastronomicznych.

3.7.3. Rolnictwo

Na terenie Gminy Ślemień 2092 ha gruntów jest w użytkowaniu rolników indywidualnych. Ogółem użytków rolnych jest 1427 ha, w tym:

• gruntów ornych: 1048 ha

• sadów: 3 ha

• łąk trwałych: 220 ha

• pastwisk: 156 ha

Lasy grunty leśne – 536 ha.

Pozostałe grunty – 129 ha.

Ogółem działalność rolniczą prowadzi 486 gospodarstw.

3.8. Stan bezpieczeństwa publicznego

Nad bezpieczeństwem i porządkiem publicznym czuwają funkcjonariusze Komisariatu Policji w Gilowicach. W przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych służbę ratowniczą pełnią Druhowie Ochotniczych Straży Pożarnych z Sołectw: Ślemień, Las i Kocoń.

3.9. Gmina Ślemień w opiniach mieszkańców

W celu pozyskania opinii społecznej na temat oceny aktualnych warunków życia mieszkańców Gminy, oraz oczekiwanych zmian we wszystkich sferach jej funkcjonowania, w niniejszym opracowaniu wykorzystano:

• uwagi i wnioski mieszkańców zgłaszane na zebraniach wiejskich,

• postulaty przedstawiane na sesjach Rady Gminy,

• wnioski składane przez mieszkańców bezpośrednio do Urzędu Gminy.

Analizą objęto następujące zagadnienia:

• występowanie problemów środowiskowych, gospodarczych i społecznych w Gminie,

• potencjalne i akceptowane społecznie kierunki rozwoju Gminy Ślemień,

• ocenę projektowanych i realizowanych kierunków rozwojowych, które władze Gminy uznają za najistotniejsze,

• ustalenie priorytetów w zakresie prowadzonych zadań inwestycyjnych, inwestycji planowanych i ustalenia priorytetów ich realizacji.

Za najważniejsze uznano następujące problemy:

1. Niezadowalający stan dróg i infrastruktury pomocniczej.

2. Brak wodociągu.

3. Brak kanalizacji i oczyszczalni ścieków.

4. Brak opieki nad samotnymi ludźmi starszymi.

5. Utrzymujące się bezrobocie.

Wskazano na najistotniejsze kierunki rozwoju Gminy, zaliczając do nich kolejno:

1. Rozwój turystyki (zwłaszcza agroturystyki).

2. Tworzenie i rozwój małych i średnich przedsiębiorstw.

3. Tworzenie nowych placówek gastronomicznych.

4. Rozwój i modernizację sieci dróg gminnych i dojazdowych do pól.

5. Budowę i rozwój placówek świadczących usługi medyczne.

6. Budowę bazy uzdrowiskowej i wypoczynkowej.

7. Budowę sieci wodno-kanalizacyjnej dla całego obszaru Gminy.

8. Budowę oczyszczalni ścieków.

9. Rozwój placówek oświatowych.

10. Doposażenie obiektów sportowych.

11. Utrzymywanie i szczególną ochronę unikatowych walorów przyrodniczych Gminy oraz obiektów zabytkowych.

4. Wyniki analizy SWOT

4.1. Słabe i mocne strony Gminy Ślemień

MOCNE STRONY

SŁABE STRONY

Atrakcyjne położenie geograficzne Gminy. Walory przyrodnicze i krajobrazowe. Duże zasoby wodne. Nieskażone środowisko naturalne i korzystny bioklimat. Obiekty zabytkowe. Zachowane tradycje kulturowe i folklorystyczne. Aktywne życie kulturalne. Dobre warunki dla uprawiania turystyki pieszej i rowerowej. Dobre warunki dla uprawiania sportu. Łatwa i szybka dostępność komunikacyjna Gminy. Rezerwa terenów pod zabudowę i inwestycje. Dobre warunki dla rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości. Przychylność władz samorządowych w stosunku do inwestorów, Potencjał ludzki.

Brak specjalistycznych placówek służby zdrowia, oraz organizacji lub stowarzyszeń świadczących pomoc osobom starszym i niepełnosprawnym. Bezrobocie. Duża ilość osób o niskim wykształceniu. Brak należytego wyposażenia obiektów sportowych. Zły stan dróg gminnych. Brak chodników oraz miejsc postojowych i parkingowych. Brak kanalizacji i oczyszczalni ścieków. Brak dostatecznej ilości punktów gastronomicznych. Brak wystarczającej bazy noclegowej.

4.2. Szanse i zagrożenia wewnętrzne warunkujące rozwój Gminy Ślemień

SZANSE

ZAGROŻENIA

Zewnętrzne Wykorzystanie wolnych terenów pod utworzenie obiektów rekreacyjnych, leczniczych i uzdrowiskowych. Rozwój turystyki poprzez optymalne wykorzystanie unikatowych walorów środowiska naturalnego i jego nieskażonego stanu. Rozwinięcie bazy gastronomicznej i noclegowej. Budowa ścieżek rowerowych. Modernizacja i rozwój sieci drogowej. Budowa miejsc postojowych i parkingów. Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości. Utworzenie biura doradztwa i promocji gospodarczej świadczącego usługi dla przedsiębiorców z terenu Gminy oraz potencjalnych inwestorów. Rozwój alternatywnych, pozarolniczych źródeł utrzymania mieszkańców wsi (w tym agroturystyki i ekoturystyki). Rozwój prywatnego sektora opieki zdrowotnej. Rozwój i modernizacja bazy edukacyjnej. Rozwój i propagowanie nabywania i podnoszenia kwalifikacji zawodowych zgodnych z potrzebami rynku pracy. Możliwość pozyskiwania alternatywnych źródeł energii elektrycznej.

Wewnętrzne Brak środków finansowych na modernizację i rozbudowę infrastruktury technicznej i społecznej. Pogłębiająca się dysproporcja dochodów gmin w stosunku do ilości jej zadań. Zbyt powolna modernizacja i restrukturyzacja rolnictwa Utrzymujący się na średnim poziomie stan bezrobocia. Brak wykształcenia, oraz towarzyszący temu rozwój postaw roszczeniowych i bierności społeczeństwa.

4.3. Szanse i zagrożenia zewnętrzne warunkujące rozwój Gminy Ślemień

SZANSE

ZAGROŻENIA

Zewnętrzne Integracja Polski z Unią Europejską. Możliwości pozyskiwania środków pomocowych z funduszy strukturalnych i spójności UE oraz z międzynarodowych instytucji finansowych. Decentralizacja finansów publicznych i wzmocnienie samorządności gminnej. Aktywna polityka państwa wspierająca rozwój małej i średniej przedsiębiorczości. Możliwość nawiązania współpracy międzynarodowej. Realizacja strategii województwa śląskiego. Obserwowalny wzrost gospodarczy w skali makroekonomicznej.

Wewnętrzne Kryzys finansów publicznych i pomniejszanie dochodów własnych gmin. Brak napływu kapitału (w tym zagranicznego). Silna konkurencja gmin w województwie. Przedłużająca się dekoniunktura w polskim rolnictwie. Trudności w pozyskaniu środków pomocowych z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych. Brak stabilności rozwiązań prawnych, szczególnie uciążliwy dla potencjalnych inwestorów zagranicznych. Brak stabilności i dostępności na rynku kredytowego (szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorstw). Mała liczba instytucji aktywnie wspierających rozwój małych i średnich przedsiębiorstw.

5. Lista problemów strategicznych Gminy Ślemień sformułowana w związku z oczekiwaniami społecznymi

Problemy społeczne Gminy:

• Bezrobocie.

• Brak opieki nad ludźmi starszymi.

• Niski poziom wykształcenia.

• Wymagająca rozbudowy i modernizacji baza edukacyjno – sportowa.

Problemy gospodarcze:

• Brak ofert pracy w szczególności dla osób z niskimi kwalifikacjami.

• Niedostateczne środki finansowe związane z funkcjonowaniem Gminy i realizowanymi przez nią zadaniami.

• Niewielka ilość małych i średnich przedsiębiorstw.

• Brak inwestorów strategicznych.

• Niedostateczna baza turystyczna.

Problemy infrastruktury technicznej

• Słaby stan techniczny dróg.

• Brak kanalizacji.

• Brak oczyszczalni ścieków.

6. Misja i cele strategiczne Gminy Ślemień

Mając na uwadze aktualny status organizacyjno-prawny Gminy Ślemień oraz uwzględniając jej położenie geograficzne oraz możliwości rozwojowe, sformułowano dla społeczności lokalnej wielowątkową treść misji oraz określono cele strategiczne:

6.1. Misja Gminy Ślemień

MISJA GMINY ŚLEMIEŃ

Osiągnięcie zrównoważonego, zharmonizowanego ze środowiskiem naturalnym rozwoju społeczno – gospodarczego Gminy Ślemień, który umożliwi zarówno osiągnięcie standardów europejskich w działalności gospodarczej, jak i wysokiej jakości życia społeczności lokalnej poprzez optymalne wykorzystanie walorów turystycznych i środowiskowych Gminy.

6.2. Cele strategiczne Gminy Ślemień

CELE STRATEGICZNE GMINY ŚLEMIEŃ

1. Rozwój gospodarczy Gminy Ślemień.

2. Podniesienie jakości życia w Gminie Ślemień, poprzez rozbudowę infrastruktury społecznej.

3. Optymalne wykorzystanie uwarunkowań środowiskowych zapewniających rozwój turystyki i opieki zdrowotnej.

4. Kreowanie wizerunku Ślemienia jako gminy nowoczesnej, bezpiecznej i przyjaznej środowisku.

6.2.1 Cel strategiczny (C 1) – ROZWÓJ GOSPODARCZY GMINY ŚLEMIEŃ

CELE POŚREDNIE		ZADANIA
C 1.1. Modernizacja i budowa infrastruktury technicznej.		Z 1 - Budowa trzech mostów w ciągu drogi wojewódzkiej nr 946 Z 2 - Modernizacja ciągu drogi powiatowej nr S 1413 w Ślemieniu „U Pietyry”. Z 3 - Modernizacja drogi powiatowej nr S 1413 „Dół Koconia – Kurów” Z 4 - Modernizacja drogi powiatowej nr S 1413 od granicy Gilowic do „Góra Ślemienia. Z 5 - Modernizacja drogi powiatowej nr S 1411 „Młyńska” w Ślemieniu. Z 6 - Modernizacja drogi gminnej „Przecznia Droga” z wylotem k/Pokusy w Ślemieniu. Nr drogi 4039/7, 4907/1, 4908, 4916, 4915, 4914, 4913, 4912. Z 7 - Modernizacja drogi gminnej nr 4984 „Topolami” w Ślemieniu”. Z 8 - Modernizacja drogi gminnej „Do Kościoła” w przysiółku Jasna Górka w Ślemieniu nr 4765. Z 9 - Modernizacja drogi gminnej nr 4827/4, 4827/3, 4827/2, 4827/1, 4844 w Ślemieniu „Od Bąka – Pod Bory”. Z 10 - Modernizacja drogi gminnej nr 4670, 4669, 4668, 4667 w Ślemieniu „U Pietyry – Łazy Góra Ceretnika”. Z 11 - Modernizacja drogo gminnej nr 4587/3, 4594, 4595, 4625/1, 2626 w Ślemieniu „Koło boiska – Remiza – Golec”. Z 12 -Modernizacja drogi gminnej nr 4973/1 w Ślemieniu „Kapalówka” – 500 mb. Z 13 - Modernizacja drogi gminnej w Ślemieniu „Od mostu Pyclikówka do drogi wojewódzkiej”. Z 14 - Modernizacja rynku w Ślemieniu. Z 15 - Budowa chodników dla pieszych wzdłuż dróg powiatowych i drogi wojewódzkiej na terenie gminy. Z 16 - Modernizacja drogi gminnej nr 2275 w Koconiu „I przystanek – do Łobody”. Z 17 - Modernizacja 400 m drogi gminnej nr 2253/1 „Do Gałasi” w Koconiu. Z 18 - Modernizacja drogi gminnej nr 1582 w Lasie – „Do Małysy – do rzeki” + przejazd. Z 19 - Modernizacja drogi gminnej nr 1909, 1948, 1844 w Lasie k/Gibas Br. – Las III. Z 20 - Modernizacja drogi nr 1970 Las - Targoszów. Z 21 - Modernizacja drogi nr 1480 Las – Wróblówka. Z 22 - Modernizacja drogi „Stara Droga” w Lasie. Z 23 - Modernizacja drogi „Borwina” w Lasie. Z 24 - Budowa mostu na potoku Kocońka k/Bodzka w Lasie. Z 25 - Kanalizacja gminy Z 26 - Oczyszczalnia ścieków Z 27 - Zbiorniki małej retencji na potokach „Frydziowski”, „Ceretnik”, „Z Kamiennego”, „Młyńszczanka”. Z 28 – Dokończenie drogi “dół ceretnika” - za składem drewna. Z 29 – Budowa mostu do kompleksu działek na “Stanikowej Grapie” w Ślemieniu. Z 30 – Budowa mostu “U Basi” pod Jasną Górką w Ślemieniu. Z 31- Remont dr gminnej Kaplica – Przydawki w Koconiu. Z 32 – Budowa drogi gminnej do Pietyrów w Koconiu. Z 33 – Budowa drogi dół Koconia – do Słabonia Z 34 – Most do Dędysa. Z 35 – Modernizacja drogi, góra Ceretnik. Z 36 – Modernizacja drogi za wodą w Ślemieniu. Z 37 – Modernizacja drogi Jasna Górka – Stary Dwór.
	C 1.2. Przyciąganie kapitału inwestycyjnego.		Z 38 - Tworzenie korzystnych warunków lokalizacyjnych dla inwestorów, Z 39 - Wprowadzanie korzystnych ulg w podatkach dla nowych inwestorów.
	C 1.3. Powstanie małych i średnich przedsiębiorstw.		Z 40 - Tworzenie korzystnych warunków lokalizacyjnych dla inwestorów, Z 41 - Wprowadzanie korzystnych ulg w podatkach pracodawców tworzących nowe miejsca pracy. Z 42 – Rozwój drobnej wytwórczości.
	C 1.4. Powstanie nowych, stałych miejsc pracy – zmniejszenie bezrobocia.		Z 43 - Powstanie gospodarstw agroturystycznych, Z 44 - Powstanie Liceum Ogólnokształcącego dla dorosłych w Ślemieniu, prowadzącego kursy zawodowe. Z 45 - Powstanie ośrodków wypoczynkowych, rekreacyjnych, oraz sanatoryjnych. Z 46 - Współpraca z gminami sąsiednimi w zakresie gospodarki i pośrednictwa pracy.
	C 1.5. Rozwój infrastruktury turystycznej.		Z 47 - Modernizacja (nakrycie) basenu przyszkolnego przy Sz. P. i Gimnazjum w Ślemieniu. Z 48 - Modernizacja urządzeń boiska sportowego w Slemieniu – drenaż terenu. Z 49 - Urządzenie boiska do kortu tenisowego. Z 50 - Budowa bieżni, rzutni, skoczni oraz zadaszonych trybun. Z 51 - Budowa orczykowego wyciągu narciarskiego w Ślemieniu. Z 52 - Budowa ścieżek rowerowych w Ślemieniu – „Droga Przeczna” i „Topolami”, oraz w Lasie do boiska sportowego. Z 53 - Powstanie tras rowerowych na terenie gminy. Z 54 - Budowa pól namiotowych. Z 55 - Budowa pola campingowego. Z 56 - Powstanie i rozwój gospodarstw agroturystycznych na terenie całej Gminy. Z 57 – Rozwój usług towarzyszących turystyce.

6.2.2. Cel strategiczny (C 2) - PODNIESIENIE JAKOŚCI ŻYCIA W GMINIE

CELE POŚREDNIE	ZADANIA
C 2.1. Poprawa ekonomicznej sytuacji mieszkańców gminy.	Z 58 - Powstanie gospodarstw agroturystycznych. Z 59 - Powstanie małych i średnich przedsiębiorstw. Z 60 - Tworzenie i rozwój mikro - przedsiębiorstw usługowych, ze szczególnym uwzględnieniem sektora opieki zdrowotnej.
C 2.2. Poprawa sytuacji bytowej ludzi starszych.	Z 61 - Tworzenie i rozwój mikro - przedsiębiorstw usługowych, ze szczególnym uwzględnieniem sektora opieki zdrowotnej. Z 62 - Budowa domu spokojnej starości w Ślemieniu.
C 2.3. Modernizacja bazy edukacyjnej.	Z 63 - Rozbudowa Przedszkola w Ślemieniu. Z 64 - Dokończenie budowy Szkoły Podstawowej w Lasie.
C 2.4. Poprawa bazy dla potrzeb wychowania fizycznego, sportu i rekreacji.	Z 65 - Modernizacja basenu przy Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Ślemieniu. Z 66 - Dalsza modernizacja urządzeń boiska sportowego w Ślemieniu – drenaż terenu, budowa bieżni, rzutni, skoczni i zadaszonych trybun. Z 67 - Budowa zaczepowego wyciągu narciarskiego w Ślemieniu. Z 68 - Budowa ścieżek rowerowych w Ślemieniu – „Droga Przeczna” i „Topolami” oraz w Lasie do boiska sportowego.
C 2.5. Wyrównywanie szans rozwojowych i edukacyjnych.	Z 69 - Powstanie Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych w Ślemieniu, prowadzącego kursy zawodowe. Z 70 - Współpraca ze Uczelniami Wyższymi zlokalizowanymi w Żywcu.
C 2.6. Wzmocnienie istniejących i pobudzanie nowych potrzeb kulturalnych wśród mieszkańców.	Z 71 - Organizacja imprez kulturalnych, sportowych, festynów, dożynek i innych. Z 72 – Przeprowadzanie konkursów muzycznych, plastyczne i fotograficzne. Z 73 – Ciągły rozwój Orkiestry dętej. Z 74 – Przeprowadzanie wystaw rękodzieła ludowego. Z 75 – Założenie Izby Regionalnej.

6.2.3. Cel strategiczny (C 3) - OPTYMALNE WYKORZYSTANIE UWARUNKOWAŃ ŚRODOWISKOWYCH ZAPEWNIAJĄCYCH ROZWÓJ TURYSTYKI

CELE POŚREDNIE	ZADANIA
>>> Likwidacja zagrożeń ekologicznych <<<
C. 3.1. - Wyeliminowanie zrzutów ścieków nie oczyszczonych z gospodarstw domowych na terenach wiejskich.	Z 76 – Budowa kanalizacji w gminie.
C 3.2. - Likwidacja dzikich wysypisk śmieci.	Z 77 - Promowanie segregacji odpadów. Z 78 - Egzekwowanie przepisów prawnych w zakresie porządku i czystości w gminach.
C 3.3. - Rozwój różnorodnych form turystyki, w tym agroturystyki	Z 79 - Modernizacja basenu przy Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Ślemieniu. Z 80 - Budowa ścieżek rowerowych w Ślemieniu – „Droga Przeczna” i „Topolami”, oraz w Lasie do boiska sportowego. Z 81 - Modernizacja urządzeń boiska sportowego w Ślemieniu – drenaż terenu, urządzenie boiska do kortu tenisowego, budowa bieżni, rzutni, skoczni, zadszonych trybun. Z 82 - Powstanie gospodarst w agroturystycznych. Z 83 - Powstanie tras rowerowych na terenie gminy.

6.2.4. Cel strategiczny (C 4) - KREOWANIE WIZERUNKU ŚLEMIENIA JAKO GMINY NOWOCZESNEJ, BEZPIECZNEJ I PRZYJAZNEJ ŚRODOWISKU

CELE POŚREDNIE	ZADANIA
C 4.1. Kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego i dziedzictwa kulturowego.	Z 84 - Opracowanie i wdrożenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Z 85 - Opracowanie i wdrożenie Gminnego Programu Ochrony Środowiska. Z 86 - Opracowanie i wdrożenie Gminnego Planu Gospodarki Odpadami Z 87 - Zabezpieczenie ruin zabytkowego pieca hutniczego. Z 88 - Rozwój urbanistyczny gminy – renowacja i remonty budynków. Z 89 - Renowacja obiektów zabytkowych.
C 4.2. Prowadzenie aktywnej polityki informacyjno – promocyjnej.	Z 90 - Publikacje wydawnictw promocyjnych. Z 91 - Promocja gminy w mediach.
C 4.3. Zmiany w świadomości ekologicznej i społecznej mieszkańców.	Z 92 - Edukacja ekologiczna. Z 93 - Egzekwowanie przepisów prawnych w zakresie porządku i czystości w gminach.
C 4.4. - Wzrost poziomu wykształcenia mieszkańców.	Z 94 - Powstanie Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych w Ślemieniu, prowadzącego kursy zawodowe. Z 95 - Współpraca z Uczelniami Wyższymi zlokalizowanymi w Żywcu.
C 4.5. - Wykorzystanie potencjału kulturalnego do promocji gminy na zewnątrz.	Z 96 – Promocja walorów kulturalnych gminy na targach turystycznych Z 97 - Organizowanie imprez kulturalnych promujących walory turystyczne i krajobrazowa gminy.

7. Warianty strategiczne

7.1. Uwagi wstępne

Przedstawione poniżej warianty strategiczne prezentują potencjalne kierunki rozwoju. Spośród nich wybrano najkorzystniejszy zapewniający zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy.

Budowa wariantów strategicznych jest wypadkową następujących elementów:

• możliwości finansowych (obecnych i potencjalnych),

• szans i zagrożeń tkwiących w otoczeniu,

• mocnych i słabych stron Gminy Ślemień,

• realnego prawdopodobieństwa realizacji społecznych oczekiwań,

• sformułowanych celów rozwojowych przez różne grupy społeczne,

• polityki regionalnej (wojewódzkiej) i państwowej.

Przyjęcie określonego wariantu zobowiązuje do podjęcia szeregu działań, mających swój wyraz nie tylko w priorytetach w zakresie realizacji projektów, zmianie w planie przestrzennego zagospodarowania, ale i w zakresie nowych kierunków wydatkowania i pozyskiwania środków finansowych.

Podstawowym wyznacznikiem powodzenia są warunki finansowe i poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o proporcje wydatkowania środków, które powinny towarzyszyć procesowi rozwoju.

Należy także określić ilość środków finansowych, które zostaną przeznaczone z budżetu jednostki samorządowej na finansowanie rozwoju (ujęcie procentowe w stosunku do całości budżetu). W związku z tym, istotnym staje się określenie źródeł pozabudżetowych, mogących finansować rozwój.

Należy zaznaczyć, że ze względu na wielość celów, warianty strategii nie mogą występować w swojej czystej postaci.

Warianty strategiczne zakładają warunki przeciętne. Ich zróżnicowanie wynika ze świadomej polityki Wójta i Rady Gminy oraz realizowanych programów gospodarczych.

W świetle tych uwarunkowań, realnie mogą być rozpatrywane następujące scenariusze rozwoju Gminy Ślemień:

2. Wariant umiarkowanego i selektywnego rozwoju.

3. Wariant trwałego i zrównoważonego rozwoju bazującego głównie na turystyce i opiece zdrowotnej.

4. Wariant ekologiczny.

7.2. Wariant umiarkowanego i selektywnego rozwoju

Podstawowym założeniem strategii umiarkowanego i selektywnego rozwoju jest umiarkowane zdynamizowanie rozwoju gospodarczego gminy, poprzez pozyskanie inwestorów dzięki wzrostowi atrakcyjności lokalizacyjnej przy jednoczesnym określeniu preferencji branżowych dla nowo tworzących się podmiotów.

Jest to wariant:

• rozłożonego w czasie rozwoju społeczeństwa na rzecz stopniowego rozwoju gospodarczego gminy, gdzie pierwszoplanowym zadaniem jest stymulowanie inwestycji i poszukiwanie inwestorów,

• oddziaływujący aktywnie na spadek bezrobocia i wzrost dochodów ludności,

• zakładający wzrost wpływów do budżetu gminy, który pozwoli zaspokoić potrzeby społeczne,

• stymulujący zwiększenie aktywności i przedsiębiorczości mieszkańców,

• oparty o wzrost aktywności działań administracji samorządowej.

Wariant zakłada ścisły związek między pozyskaniem nowych inwestorów, polityką władz Gminy wobec nowych inwestorów i zaspakajaniem potrzeb społecznych. W wariancie tym dominować powinny działania prowadzące do:

• stworzenia przyjaznych warunków w otoczeniu dla rozwoju biznesu,

• określenia preferencji dla rozwoju biznesu,

• rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej, komunalnej i pomocniczej,

• inicjowania i wspierania aktywności gospodarczej ludności,

• współpracy z podmiotami krajowymi i zagranicznymi,

• kreowania polityki gminnej wspierającej lokalny biznes.

7.3. Wariant trwałego i zrównoważonego rozwoju bazującego głównie na turystyce i opiece zdrowotnej

Strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju bazująca głównie na turystyce i opiece zdrowotnej zakłada podjęcie działań wspierających wszechstronny i zróżnicowany rozwój społeczno -gospodarczy na terenie gminy.

Wariant ten zakłada:

• kreowanie polityki gminnej wspierającej wszystkie podmioty funkcjonujące oraz starające się uruchomić działalność gospodarczą (szczególnie turystyczną i o profilu zdrowotnym) na terenie gminy, zwłaszcza te które będą tworzyły nowe miejsca pracy,

• ponoszenie nakładów inwestycyjnych w kierunku stworzenia możliwości dla rozwoju turystyki, rekreacji i opieki zdrowotnej,

• aktywizację gospodarstw rolnych, jak również wspieranie działań zmierzających do przeobrażeń gospodarstw w gospodarstwa agroturystyczne,

• dostosowanie szkolnictwa do potrzeb rynku ,

• stworzenie stabilnej polityki dochodowej i inwestycyjnej Gminy,

• stworzenie korzystnego dla rozwoju Gminy planu przestrzennego zagospodarowania terenu,

• osiągnięcie zadowalającego standardu życia społeczności lokalnej, bazowanego na rozwoju gospodarczym oraz gwarantującego zaspokojenie współczesnych potrzeb społeczeństwa,

• wykreowanie wizerunku Ślemienia jako Gminy sprzyjającej aktywnemu wypoczynkowi.

W tym wariancie, orientacja strategiczna powinna główne działania ukierunkowywać na:

• zmiany w podejściu do roli środowiska naturalnego i przyrodniczego, poprzez uczynienie go atutem rozwoju,

• podjęcie działań inwestycyjnych w kierunku stworzenia infrastruktury turystycznej, paraturystycznej i sektora opieki zdrowotnej,

• zapewnienie bezpieczeństwa turystom i mieszkańcom,

• wspieranie wielokierunkowego rozwoju terenów wiejskich,

• kreowanie pożądanych jakościowo przemian w życiu społeczno -gospodarczym w oparciu o turystykę, rekreację i opiekę zdrowotną,

• rozwój budownictwa usługowego,

• zagospodarowanie nie wykorzystanych obiektów i terenów, poprzez stworzenie systemu zachęt dla podmiotów posiadających kapitał,

• podejmowanie współpracy z sąsiednimi jednostkami samorządowymi w zakresie wspólnych przedsięwzięć rozwojowych (infrastruktura komunalna, transport, ochrona środowiska), zmierzających również w kierunku pozyskania środków pozabudżetowych na finansowanie rozwoju tejże infrastruktury,

• kreowanie wizerunku gminy przyjaznej człowiekowi oraz prowadzącym działalność gospodarczą.

Reasumując, wariant ten zakłada zapewnienie przyjaznych warunków życia dla mieszkańców przy jednoczesnej dbałości o posiadane zasoby naturalne i środowiskowe. Zaspokojenie potrzeb mieszkańców musi być zapewnione na takim poziomie, aby sprowadzić możliwość występowania konfliktów do minimum, a wykorzystanie zasobów środowiskowych powinno być racjonalne, zapewniające harmonijny i zrównoważony rozwój społeczności lokalnej.

7.4. Strategia ekorozwoju

Strategia ekorozwoju musi uwzględniać założenia koncepcji Agenda 21 (podjętej przez ONZ na konferencji w Rio de Janeiro w 1992 roku, która wyraża tzw. „Nowy paradygmat urbanizacyjny”).

Zgodnie z tą koncepcją zakłada się:

• zrównoważony, zharmonizowany ze środowiskiem naturalnym rozwój społecznego-gospodarczy,

• osiągnięcie ekologicznych standardów europejskich w działalności gospodarczej,

• wysoki standard życia społeczności lokalnej w oparciu o przyjazne środowisko warunkujące zaspokojenie współczesnych potrzeb bez ograniczania możliwości rozwojowych przyszłych pokoleń.

Strategia ta zakłada dynamiczny rozwój gospodarczy, ale w harmonii z zachowaniem i ochroną zasobów środowiska naturalnego. Opiera się na wykorzystaniu unikalnych zasobów i uczynieniu z nich atutu w rozwoju gminy. Atutem jest zwłaszcza wykorzystanie takich elementów jak przyjazne i nie zanieczyszczone środowisko naturalne oraz nastawienie działalności produkcyjnej na ścisłe przestrzeganie norm ekologicznych.

Zakłada się również zmianę myślenia, sposobów wartości i podejścia całego społeczeństwa do racjonalnego wykorzystania środowiska naturalnego.

7.5. Uzasadnienie wyboru wariantu strategicznego

Za najbardziej racjonalny ze społecznego i ekonomicznego punktu widzenia uznano wariant II – w którym zakłada się preferencje dla trwałego i zrównoważonego rozwoju opartego na turystyce i opiece zdrowotnej.

Wariant ten zapewnia realizację przyjętej misji, kierunków rozwoju i celów strategicznych oraz operacyjnych. Ponadto pozwala na uzyskanie akceptacji społecznej, gdyż jest zgodny z oczekiwaniami społecznymi w zakresie: tworzenia nowych miejsc pracy, likwidacji bezrobocia zwłaszcza wśród kobiet, pozyskania inwestorów, podjęcia działań inwestycyjnych w kierunku stworzenia infrastruktury sanitarnej i technicznej niezbędnej dla rozwoju turystyki i opieki zdrowotnej.

Walory przyrodniczo-turystyczno-rekreacyjne, Gminy pozwalają na wykreowanie takiej strategii rozwoju Gminy. Dodatkową przesłanką przemawiającą za przyjęciem tego wariantu, był fakt, że pozwala on na kontynuowanie dotychczasowego kierunku rozwoju Gminy Ślemień oraz zapewnia aktywizację społeczeństwa w kierunku rozszerzenia działalności gospodarczej.

8. Procedura wdrażania strategii

Procedura wdrożenia strategii obejmie nadzór i obserwację procesu wdrożenia planu rozwoju, przyjętych programów oraz jego modyfikację i aktualizację. W związku z zachodzącymi zmianami będzie dokonywany ciągły monitoring przyjętych założeń jak i realizacji strategii, opracowanych programów i planów. Harmonogram będzie zgodny z czynnościami dotyczącymi konstrukcji i wykonania budżetu Gminy.

Powinien on obejmować swym zakresem takie sfery, jak:

• podmioty i organizacje gospodarcze,

• społeczność lokalną,

• gospodarkę i zmiany zachodzące w jej strukturze,

• środowisko i projektowane programy rozwojowe.

Przeglądowi należy również poddać filozofię myślenia strategicznego, misję, cele oraz działania Gminy zdefiniowane w programach gospodarczych. Kolejny plan roczny, realizowany na poziomie operacyjnym musi podlegać weryfikacji i aktualizacji.

Monitoring i aktualizacja pozwalają na wcześniejsze dostrzeżenie zagrożeń oraz wykorzystanie nowych szans. Pozwalają na podjęcie szybszych działań korygujących w celu eliminacji zagrożeń i niewłaściwych tendencji występujących w rozwoju Gminy.

Realizacja zadań i celów strategicznych wymagać będzie uruchamiania różnych źródeł finansowania.

Do tych źródeł należy zaliczyć:

• budżet Państwa,

• budżet powiatu i województwa (dla celów zbieżnych ze strategią województwa),

• budżet Gminy,

• środki celowe (fundusz ochrony środowiska, fundusze pomocowe),

• środki poszczególnych agencji krajowych (Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa),

• środki funduszy pomocowych,

• środki podmiotów gospodarczych i inwestorów,

• środki własne.

Ważną rolę w procesie wdrażania strategii Gminy Ślemień należy przypisać działaniom marketingowym i promocyjnym. Szczególne znaczenie mają:

• informatory, foldery, przewodniki itp.,

• formy sąsiedzkiej współpracy z gminami ościennymi,

• szkolenie pracowników gminy w zakresie prowadzonych przez nich działań promocyjnych,

• prowadzenie kampanii promocyjnych gminy,

• zbudowanie wizerunku Gminy Ślemień jako przyjaznej rozwojowi turystyki oraz dającej możliwości skorzystania z wielu form aktywnego wypoczynku i relaksu.

Pełną realizację strategii rozwoju społeczno – gospodarczego Gminy Ślemień umożliwią stosowne działania marketingowe i promocyjne oraz odpowiednie nakłady inwestycyjne.

9. Stosunek Strategii Rozwoju Gminy Ślemień do Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015

Strategia rozwoju Gminy Ślemień na lata 2004-2015 jest zgodna z podstawowymi założeniami planistycznymi wynikającymi z dokumentu pod nazwą „Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015” uchwalonego Uchwałą nr I/24/1/2000 z dnia 25 września 2000 roku Sejmiku Województwa Śląskiego. Zakłada ona bowiem realizację działań na rzecz:

• utworzenia i utrzymania wielofunkcyjności środowiska wiejskiego gminy,

• utrzymania i rozbudowy potencjału turystycznego,

• utworzenia więzi z dużymi zespołami miejskimi,

• optymalnego gospodarowania przestrzenią i zasobami środowiska,

• rozbudowy sieci dróg na obszarach wiejskich.

Z uwagi na typowo wiejski charakter gminy w niniejszym opracowaniu w ograniczonym zakresie uwzględniono założenia strategii wojewódzkiej odnoszące się do restrukturyzacji przemysłu oraz działań na rzecz technologii, innowacji oraz działalności nauko-chłonnych.

Bibliografia

Źródła prawa

1. Ustawy

1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.)

1. Uchwały jednostek samorządu terytorialnego

2. Uchwała Nr I/24/1/2000 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 25 września 2000 r. w sprawie przyjęcia „Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2015”

1. Literatura fachowa

3. Kamiński A., Strategie rozwoju regionalnego i lokalne po reformie administracyjnej państwa, Wyd. Dyfin Sp. z o.o. , Warszawa, 2000 r.,

4. Gordon G. L., Strategiczny plan dla gminy – jak osiągnąć sukces, Wyd. Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa, 1998 r.,

2. Dokumenty

4. Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2015, Katowice, 2000 r.

1 Kamiński A., Strategie rozwoju regionalnego i lokalne po reformie administracyjnej państwa, Wyd. Dyfin Sp. z o.o. , Warszawa, 2000 r., op. cit. s. 51

2 Kamiński A., Strategie rozwoju regionalnego i lokalne po reformie administracyjnej państwa, Wyd. Dyfin Sp. z o.o. , Warszawa, 2000 r., s. 51

3 Gordon G. L., Strategiczny plan dla gminy – jak osiągnąć sukces, Wyd. Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa, 1998 r., s. 25 – 26